تأثیر روش تدریس نقشۀ مفهومی بر خودتنظیمی و خودپندارۀ تحصیلی دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علامه طباطبایی دانشگاه فرهنگیان کرمانشاه

2 دانشگاه غلامه طباطبایی

چکیده

پژوهش حاضر، با هدف بررسی تأثیر روش تدریس نقشۀ مفهومی بر خودتنظیمی و خودپندارۀ تحصیلی دانش­آموزان انجام شد. این پژوهش از نوعِ تحقیقات کاربردی است و در آن برای رسیدن به هدف از روش نیمه­آزمایشی استفاده شده است. جامعۀ آماری پژوهش، کلیۀ دانش­آموزان پسر پایۀ سوم دورۀ اول متوسطه شهرستان قدس در سال تحصیلی 95/1394 بودند. نمونۀ مورد مطالعه، متشکل از 60 نفر دانش­آموز پایۀ سوم دورۀ اول متوسطه بودند که با روش تصادفی خوشه­ای دومرحله­ای به دوگروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامۀ خودتنظیمی پینتریچ و دی گروت (1990) و مقیاس خودپندارۀ تحصیلی دلاور (1372) بود. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد استفاده از روش تدریس نقشۀ مفهومی بر بهبودِ خودتنظیمی و خودپندارۀ تحصیلی دانش­آموزان مؤثر است. بنابراین با توجه به مؤثربودن نقشۀ مفهومی در ایجاد یادگیری معنادار و اثربخشی آن بر متغیرهای مهم در حوزۀ تعلیم­و­تربیت همچون خودتنظیمی و خودپندارۀ تحصیلی، استفاده از آن می­تواند به عنوان یکی از رسالت­های مهم آموزش­وپرورش مورد توجه ویژه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


ابراهیمی قوام­آبادی‏، صغرا (1377). اثربخشی سه روش آموزش راهبردهای یادگیری (آموزش دوجانبه) توضیح مستقیم و چرخۀ افکار بر درک مطلب حل‏ مسأله، دانش فراشناختی، خودپندارندۀ تحصیلی و سرعت یادگیری در دانش‏آموزان دختر سوم راهنمایی معدل پایین‏تر از 15 شهر تهران. رسالۀ دکتری، دانشکدۀ روانشناسی و علوم­تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی.
اشعری، نرگس؛ شفیع­آبادی، عبدالله و سودانی، منصور (1388). بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری بر عملکرد تحصیلی و یادگیری خودتنظیم دانش­آموزان دختر دورۀ پیش­دانشگاهی شهر اهواز. یافته­های نو در روانشناسی. 5(13). 7-22.
انصاری، محسن (1388). اثربخشی تلفیقی راهبردهای خودتنظیمی و باورهای انگیزشی در افزایش انگیزش تحصیلی و افزایش خودکارآمدی دانش­آموزان پسر سال اول دبیرستان شهرستان خنداب. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اراک
ایزدی، مهشید (1384). بررسی اثربخشی روش­های آموزش دوجانبه و خواندن مشترک راهبردی بر درک خواندن و خودپندارۀ تحصیلی دانش­آموزان دختر سال اول دبیرستان­های شهر تهران. فصلنامۀ تعلیم­وتربیت. شمارۀ 21. ص 87- 119.
جنیدی، مائده (1388) .بررسی تأثیر راهبرد نقشۀ مفهومی بر میزان یادگیری و یادداری مفاهیم درس زیست­شناسی سال دوم تجربی دبیرستان­های دخترانۀ شهر بابل، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علامه طباطبایی.
خان­بیگی، حدیث (1388). تأثیر آموزش نقشۀ مفهومی بر سرعت و دقت یادگیری درس روانشناسی عمومی  دانشجویان دانشگاه­ها،  پایان­نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
دلاور، علی (1383). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: رشد.
رشیدی، مهرداد (1387). بررسی برخی متغیرهای شناختی و غیرشناختی به­عنوان پیش­بین­های موفقیت و عدم­موفقیت تحصیلی دانش­آموزان پسر سال اول دبیرستان­های شهرستان رامهرمز. پایان­نامۀ کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی. دانشگاه شهید چمران اهواز
سیف، علی­اکبر (1390). روانشناسی پرورشی نوین. تهران: دوران.
صادقی، حمیدرضا؛ شهبازی، سارا؛ ناصری، نرگس و پویش، وحیده (1395). مقایسۀ تأثیر آموزش به روش نقشۀ مفهومی و روش تدریس متداول بر تفکر انتقادی دانشجویان پرستاری. نشریۀ آموزش پرستاری. دورۀ 5، شمارۀ 4. ص33-27.
کارشکی، حسین (1387). نقش هدف­های پیشرفت در یادگیری مؤلفه­های یادگیری خودتنظیمی. تازه­های علوم­شناختی. سال 10 شمارۀ 3.
کجباف، محمدباقر؛ مولوی، حسین؛ شیرازی تهرانی، علیرضا (1382). رابطۀ باورهای انگیزشی و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی با عملکرد تحصیلی دانش­آموزان دبیرستانی. تازه­های علوم­شناختی. سال 5 شمارۀ 1.
کدیور، پروین (1380). بررسی سهم باورهای خودکارآمدی، خودگردانی،  هوش و  پیشرفت درسی دانشجویان به­منظور ارائۀ الگویی برای یادگیری بهینه. تهران، پژوهشکدۀ تعلیم­وتربیت.
گردان­شکن، مریم؛ یارمحمدیان، محمدحسین و عجمی، سیما (1389). تأثیر تدریس بستۀ فراشناختی بر خودراهبری در یادگیری دانشجویان مدارک پزشکی دانشگاه علوم­پزشکی اصفهان. مجلۀ ایرانی آموزش در علوم­پزشکی. 10(2).
گلچین، سمیه (1395). نقشۀ مفهومی؛ ابزاری کارآمد برای آموزش مفاهیم ریاضی. چهاردهمین کنفرانس آموزش ریاضی ایران (شیراز).
مصری­آبادی، جواد؛ حسینی­نسب، داوود؛ فتحی­آذر، اسکندر و مقدم، محمد (1388). تأثیر ساخت و ارائۀ نقشۀ مفهومی و سبک یادگیری بر یادداری، درک و حل مسئله در زیست­شناسی. مطالعات تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد. 10(3). 141-162.
مصری­آبادی، جواد (1388). اثربخشی نقشۀ مفهومی بر پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان در درس زیست­شناسی، روانشناسی و فیزیک. اندیشه­های نوین تربیتی. دورۀ 5. شمارۀ 1. بهار 88.
Akram rana, R. & Zafar iqbal, M. (2005). Effect of students' self-concept and gender onacademic achievement in science. Bulletin of education & research, V 27, no 2, p:136.
August-Brady. M.M.(2005). The effect of a metacognitive intervention on approach to and self-regulation of  learning in baccalaueate nursing students. J Nurs Educ x. 44(7): 297-304.
Beitz, J. (1998). Concept mapping: navigating the learning process. Nurse Educator, 23(5), 35-40.
Broadbent, J ., Poon.W .L. (2015).Self-regulated learning strategies &academicachievement in online higher education learning environments: A systematic review. The Internet and Higher Education, 27 ,1-13.
Buhrau.D., & Sujan. M. (2015). emporal mindsets and self-regulation: The motivation and implementation of self-regulatory behaviors. Journal of Consumer Psychology, 25(2), 231-244 .
Chang. K. E., Sung. Y. T. & Chen. I. D. (2002). The Effect of Concept Mapping to Enhance Text Comprehension and Summarizatio. The Journal of Experimental Education, 71(1), 5–23.
Chularut, P. & DeBacker, T.K. (2004). The influence of concept mapping on achievement, self-regulation, and self-efficacy in students of English as a second language. Contemporary Educational Psychology 29 . 248–263.
Daniela.P. (2015). The Relationship Between Self-Regulation, Motivation AndPerformance At Secondary School Students .Social and Behavioral Sciences.191, 2549 – 2553.
Dermitzaki, I & Leandari, A & Goudas, M. (2009). Relations between young students'strategic behaviours, domain-specific self-concept, and performance in a problem-solving situation. Learning and Instruction, 19,174-157.
Eggen, P., and Kauchak, D. (2007). Educational psychology: Windows on classrooms (7th ed.). Upper Saddle River, NJ: Merrill Prentice Hall
Fajonyomi, M.G. (2002). Concept-mapping students’ Focus of control and gender as determinants of Nigerian high school students’ achievement in biology. An International Journal of IFE  sychology, 10(2), 100-112.
Ferla, J. & Valke, M. & Cai, Y. (2009). Academic Self-efficacy and Academic Selfconcept: Reconsidering Structural Relationships. Learning and Individual Differences, 19, p: 499-505.
Gonzalez, T. and Maria, D.C. (1993). Self-concept: Its implications for academic otivation, learning self- regulation and academic achievement, Universidad de Navarra.
Greene, J. A. & Azevedo, R. (2007). A theoretical review of Winne and Hadwin's model of self-regulated learning: New perspectives and directions. Review of educational reaserch, 77(3). 334- 372.
Guay, F., Ratelle, C. F., Roy, A. & Litalien, D. (2010). Academic self-concept, autonomous academic motivation, and academic achievement: Mediating and additive effects. Learning and Individual Differences, 20(6), 644-653.
Hall, R.H. & O'Donnell, A.M. (1996). Cognitive and affective outcomes of learning from knowledge maps. Contemporary Psychologist, 21, 94-101.
Hammond, N (1994). Auto-monitoring: Theorical touchstone or circularcatch-all?   http://www.icb.hw.ac.uk/~granum/class/altdocs/nic_alt.htm.
Horton, P., McConney, A., Gallo, M., Woods, A, Senn, G., Hamelin, D. (1993). An investigation of the effectiveness of concept mapping as an instructional tool. Science Education, 77, 95-111.
Huai, H (1997). Concept mapping in learning biology: Theorical review on cognative and learning styles. Journal of Interactive Learning Research, 8, 38- 48.
Huang, H. S., Chiou, C. C., Chiang, H. K., Lai, S. H. K., Lai, S. H., Huang, C. Y., Chou, Y. Y. (2012). Effects of Multidimensional Concept Maps on Fourth Graders' Learning in Web-Based Computer Course. Computers & Education, 58 (3), 863-873,Apr 2012
Irvin, L.M. (1995). Can concept mapping be used to promote meaningful learning in nurse education? Journal of Advanced Nursing, 21, 1175-1179.
Krajcik, J. (2011). Learning Progressions Provide Road Maps for the Development and Validity of Assessments and Curriculum Materials. Interdisciplinary Research and Perspectives, 9 (2), 155-158, 2011.
Lee,Y& Nelson, D, W.(2005). Viewing or visuslizng-which concept map strategy works best on problem–solving performance? British journal technology.36,193-203.
Liu, P. L. (2011). A Study on the Use of Computerized Concept Mapping to Assist ESL Learners' Writing. Computers & Education, 57 (4), 2548-2558, Dec 2011.
Malmberg, J. (2014). Tracing the process of self-regulated learning students’ strategic activity in g/n Study learning environment. Faculty of Education Acta Univ. Oul. E 142. 7-96.
Marangos, J. (2000). The effectiveness of collaborative problem solving: Tutorials in introductory microeconomics .Economic Papers, 19, pp.33-41.
Mead, G. H. (2006). Mind, self, and society from the standpoint of a social behaviorist, Chicago: Chicago University Press, cmc.
Mendaglio, S. & Pyryt, M. C. (2002). Using focused assessment to understand and enhance gifted students’ self-concept. AGATE .Journal of the Gifted and Talented Education Council of the Alberta Teachers’ Association. 15 (1), 23-30.
Novak , J. D.& Alberto J. C, (2006). The Theory Underlying Concept Maps and How to Construct Them.Florida I nstitute for Human and Machine Cognition (IHMC).
Novak, J. D., & Gowin, D. B. (1984). Learning How to Learn. Cambridge: Cambridge University Press.
Oppl, S., Steiner, C. M., & Albert, D. (2010). Supporting Self-regulated Learning with Tabletop Concept Mapping. In M. Mühlhäuser, W. Sesink, A. Kaminski & J. Steimle (Eds.), Interdisciplinary approaches to technology-enhanced learning: Waxmann Verlag.
Peak, B. & Miller, Ch. (2010). I think I can, I think I can, I think I can.I know I can multi-user virtual environments(moves)as a means of developing competence and confidence in undergraduate nursing.2, 4571-4575.
Redford, J. S., Thiede, K. W., Wiley, J., Griffin, T. D. (2012). Concept Mapping Improves Meta-comprehension Accuracy among 7th Graders. Learning and Instruction, 22 (4), 262-270, Aug 2012.
Sun, Yao (2004). Methods for automated concept mapping between medical databa Journal of Biomedical Informatics. Volume 37, Pages 162-178 .
Weinstein, C. E., & Mayer, R. E. (1986). The teaching of learning strategies. In M. Wittrock (Ed.), The handbook of research on teaching .New York: Macmillan.
Wilgis M, Mcconnell J.( 2008). Concept mapping : An educational strategy to improve graduate nurses critical thinking skills during a hospital orientation program. Journal of Coutinuing Education in Nursing. 39(3):119-126.
Wu, P. H., Hwang, G. J., Milrad, M., Ke, H. R., Huang, Y. M. (2012). An Innovative Concept Map Approach for Improving Students' Learning Performance with an Instant Feedback Mechanism. British Journal of Educational Technology, 43 (2), 217-232, March 2012.
Zimmerma, B. j. (2002). Becoming a self regulated learner: An overview. THEORY INTO PRACTICE, Volume 41, Number 2, 64-70.
Zimmerman, S. & Shank, A. (1998).Student differences in self regulated learning.Journal of Educational Psycholohgy.80, 51-59.
Zimmerman.B.J ., Kitsantas. A. (2014).Comparing students’ self-discipline and self-regulation measures and their prediction of academic achievement. Contemporary Educational Psychology. 39(2).145-155.