تدوین و اعتباریابی پرسشنامة تدریس اثربخش آموزگاران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای روانشناسی تربیتی. دانشکده علوم انسانی. واحد ساوه. دانشگاه آزاد اسلامی - ساوه- ایران.

2 دانشیار روانشناسی تربیتی دانشگاه پیام نور (نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه بالینی دانشگاه علامه طباطبایی

4 استادیار. روانشناسی. دانشگاه ازاد اسلامی واحد ساوه.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تدوین پرسشنامة تدریس اثربخش آموزگاران و سنجش اعتبار و پایایی آن انجام شده است. برای دستیابی به هدف پژوهش، 422 نفر از ‌آموزگاران شاغل در‌ مدارس استان همدان انتخاب شد و‌ پرسشنامه‌ها را تکمیل کردند. اعتبار پرسشنامه با ‌استفاده از روش تحلیل عوامل بررسی و بر این اساس 8 عامل استخراج شد. این عوامل با‌توجه­به ‌مبانی نظری تحقیق و‌ محتوای سؤالات قرارگرفته روی عوامل، با عنوان­هایی همچون جامع‌نگری در تدریس، شناسایی و‌ حل مشکلات یادگیری، طرح درس، ایجاد جوّ یادگیری، ارزشیابی، ایجاد روحیه و جوّ مثبت در کلاس، مدیریت زمان و ‌استفاده از تقویت‏کننده‌های مثبت نام‌گذاری شدند. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برآورد شد. براساس نتایج                به­دست­آمده، ضرایب آلفای عوامل 8 گانه رضایت‌بخش بود. کوچک‌ترین ضریب آلفا متعلق به عامل مدیریت زمان برابر با 57/0 و بزرگ‌ترین ضریب متعلق به عامل جامع‌نگری در تدریس برابر با 81/0 به دست آمد. ضریب پایایی کل پرسشنامه نیز 93/0 به دست آمد.

کلیدواژه‌ها


اسلامیان، حسن. (1397). «ارزیابی میزان کاربست مؤلفه­های تدریس اثربخش توسط اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی براساس رویکردِ ارزشیابی دانشجویان». فصلنامة علمی پژوهشی طب و تزکیه. دوره 27 ، شماره 3 ، 203- 190.
برزین گروسی، مجتبی؛ منصوری جوزانی، حسن و سعیدی مرام، فاطمه. (۱۳۹۶). «بررسی عوامل و موانع تدریس اثربخش در کلاس درس»، سومین کنفرانس بین‌المللی روانشناسی جامعه‌شناسی علوم تربیتی و مطالعات اجتماعی، شیراز، مؤسسة عالی علوم و فناوری خوارزمی.
ترک‌زاده، جعفر و محترم، معصومه. (1391). «چارچوبی تحلیلی برای شناسایی مشکلات قابل بروز در مسیر کیفیت و اثربخشی تدریس در آموزش عالی». فصلنامة مدیریت بر آموزش انتظامی، 5 (19). 123-95.
ترک‌زاده، جعفر و محترم، معصومه. (1394). «تدوین و اعتبار یابی مقیاس ارزیابی کیفیت فرایند یاددهی-یادگیری». فصلنامة علمی-پژوهشی آموزش در علوم انتظامی، سال سوم، شمارة دوم، صص 86 -67.
جعفری، پریوش. قورچیان، نادرقلی. بهبودیان، جواد و شهیدی، نیما. (1391). «ارائة الگویی ساختاری برای رابطة خودکارآمدی، شایستگی‌ها و تعهد سازمانی اعضای هیأت علمی با کیفیت تدریس آنان در دانشگاه آزاد اسلامی». پژوهش در برنامة درسی. سال نهم. دورة دوم شمارة 5 (پیاپی 32) صص 82 -61.
جویس، بروس؛ ویل، مارشال و کالهون، امیلی. (1394). الگوهای تدریس. مترجم: محمدرضا بهرنگی. تهران: کمال تربیت.
خامسان، احمد؛ طالب­زاده شوشتری، لیلا و پورشافعی، هادی. (1396). ««اسنادهای اساتید موفق در تدریس اثربخش بر مبنای روش بنیادبخشی نظریه». اندیشه­های نوین تربیتی. دورة 13. شمارة 3. 229- 211.
خدیوی، اسداله؛ سیدکلان، سیدمحمد؛ حسنپور، توفیق؛ احمدی، حسن و تره­باری، حافظ. (1397). «بررسی عوامل مؤثر بر کیفیت آموزش و تدریس در دانشگاه فرهنگیان؛ مطالعة موردی: پردیس‌های استان اردبیل». نشریة علمی­پژوهشی آموزش و ارزشیابی دانشگاه محقق اردبیلی. دورة 11، شمارة 42. صص 185-161.
سامری، مریم. (1397). «ارائة مدل تدریس اثربخش اساتید دانشگاه بر پایة تحلیل شبکة عصبی مصنوعی». نشریة آموزش و ارزشیابی. سال یازدهم، شماره 44، 102-79.
سلیمی، جمال و رمضانی، قباد. (1393). «شناسایی مؤلفه­های تدریس اثربخش و ارزیابی وضعیت تدریس؛ مطالعۀ موردی دانشگاه علمی کاربردی استان کردستان». فصلنامةمطالعاتاندازه­گیریوارزشیابیآموزشی. 4 (8). 61-33.
سیف، علی‌اکبر. (1389). اندازه‌گیری، سنجش و ارزشیابی آموزشی، چاپ سی‌ام، تهران، چاپ دوران.
شریفی، حسنا؛ خدادادی، سهراب و غلامی، فرانک. (1396). «شرایط و ویژگی‌های یک تدریس اثربخش و راهکارهای کاربردی اجرای آن در مدارس ایران». اولین همایش ملی علوم اجتماعی، علوم تربیتی، روانشناسی و امنیت اجتماعی.
عبدالملکی، صابر؛ ملکی، حسن و اسدی، فائزه. (1397). شناسایی مؤلفه­های تدریس اثربخش اساتید رشتة برنامه­ریزی درسی از دیدگاه دانشجویان این رشته. پژوهش در برنامه­ریزی درسی. سال 15، دورة دوم، شمارة 32 (پیاپی 59) 114- 95.
عبدالملکی، صابر؛ ملکی، حسن و فرجادمند، لیلا. (در دست انتشار). مؤلفه‌های اثرگذار بر تدریس اثربخش معلمان (مطالعة موردی: معلمان پایة پنجم مقطع ابتدایی شهر تهران). دوفصلنامة پژوهش‌های آموزش و یادگیری.
عبدالهی، بیژن و سادین، علی اکبر. (1391). رابطۀ کارکردهای رهبری آموزشی مدیران مدارس با تدریس مؤثر معلمان ابتدایی. پژوهش در نظام‌های آموزشی، دورة 6، شمارة 19. 74-51.
عرفانی، نصراله. (1394). الگوهای تدریس. همدان: فراگیران سینا.
علیجان نوده­پشنگی، مجید؛ بهرنگی، محمدرضا؛ عبدالهی، بیژن و زین­آبادی، حسن. (1397). «مؤلفه‌های اثربخشی رهبری آموزش و یادگیری کلاس درس در مدارس متوسطه». فصلنامة پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی. سال ششم، شمارة دوم، (پیاپی 22)، 80- 65.
غنچی، مستانه؛ حسینی، سیدمحمود و حجازی، یوسف. (1391). «شناسایی و رتبه‌بندی مؤلفه‌های تبیین­کنندة کیفیت تدریس از دیدگاه استادان پردیس‌های کشاورزی دانشگاه تهران». مجلة پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، 5 (3)، 40-31.
قاضی طباطبایی، محمود. (1377). «ارزیابی اعتبار سازه‌ای: نخستین گام ضروری در مطالعات بین­فرهنگی»، نشریة دانشکدة علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز، دورة 7، شمارة 12: 107-135.
قلیزاده مقدم، زینب؛  سید عباسزاده، میرمحمد؛ حسننی، محمد و قلاوندی، حسن. (1395). «ارائة مدل شاخص­های اثربخشی آموزش دردانشگاه­های دولتی استان همدان». دوفصلنامة علمی-پژوهشی پژوهش­های آموزش و یادگیری (دانشور رفتار). دورة 31 ، شمارة 2، پیاپی 22.
کاویانی­فر، سحر و نامنی، معصومه. (۱۳۹۶). «مؤلفه‌های تدریس تأثیرگذار و اثربخش در مقطع ابتدایی»، سومین کنفرانس بین‌المللی روانشناسی جامعه‌شناسی علوم تربیتی و مطالعات اجتماعی، شیراز، مؤسسه عالی علوم و فناوری خوارزمی.
مصلح، هادی و خسروی، مهوش. (1394). «بررسی روش­های ارزیابی کیفیت تدریس اساتید دانشگاهی از طریق دانشجویان». مجموعه مقالات دومین کنفرانس ملی و نهمین همایش ارزیابی کیفیت در نظام‌های دانشگاهی، تهران، دانشگاه فرهنگیان.
مطلبی­فرد، علیرضا؛ نوه‌ابراهیم، عبدالرحیم و محسن‌زاده، فرشاد. (1390). «بررسی و شناسایی نشانگرهای حرفه‌ای و اخلاقی در آموزش و تدریس از نقطه نظر دانشجویان کارشناسی ارشد». فصلنامة اخلاق در علوم و فنّاوری، 6(4)، 1-8.
معروفی، یحیی؛ کیامنش، علیرضا؛ مهرمحمدی، محمود و علی­عسگری، مجید. (1386). «ارزشیابی کیفیت تدریس در آموزش عالی: برخی دیدگاه‌ها»، فصلنامة مطالعات برنامة درسی، سال اول. شمارة 5.
مهرمحمدی، محمود. (1392). بازاندیشی فرایند یاددهی-یادگیری و تربیت معلم. چاپ چهارم. انتشارات مدرسه.
نصیری، ابراهیم؛ عسگری، فریبا؛ فغانی، معصومه؛ بهادری، محمدهادی؛ محمدقاسمی، فهیمه؛ حسینی، فریده و معقول، شهین. (1387). «تدریس اثربخش؛ رویکردی براساس ارزیابی تدریس توسط دانشجویان». دوفصلنامة آموزش پزشکی دانشگاه علوم پزشکی گیلان. 11.
هومن، حیدرعلی. (1384). مدل­یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم­افزار لیزرل، تهران: سمت.
هومن، حیدرعلی؛ محمودی، غلامرضا و اناری، شیما. (1388). «بررسی عملی­بودن، اعتبار، روایی و نرم­یابی مقیاس هوش هیجانی در گروه دبیران شهر تهران». تحقیقات روان‌شناختی. دورة 1، شمارة 3: صص 1-23.
یزدانی، فریدون. (1395). روش‌های سنجش و ارزشیابی آموزشی. دانشگاه پیام نور. چاپ دوم.
یمنی، محمد. (1375). «تحلیلی از مفهوم کیفیت در آموزش و پرورش ایران». پژوهشنامة علوم انسانی، شمارة 19.
 
 Abdollahi, B. & Sadin, A. A. (2013). Study of Relationship between Instructional Leadership of School Principals Elementary School Teache. Research in Educational Systems, 2(6): 51-74. [In Persian].
Ayre C., & Scally A. J. (2014). Critical Values for Lawshe’s Content Validity Ratio Revisiting the Original Methods of Calculation. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 47: 79-86.
Barzin Grossi, M., Mansouri Jozani, H. & Sa'idi Maram, F. (2017). Investigating Factors and Barriers to Effective Teaching in Classroom. Third International Conference on Psychology of Sociology of Education Sciences and Social Studies, Shiraz, Kharazmi High School of Science and Technology. [In Persian].
Berk A. R. (2005). Survey of 12 Strategies to Measure Teaching Effectiveness. International Journal of Teaching and Learning in Higher Education, 17 (1): 48-62.
Brown, M. W. & Cudeck, R. (1993). Alternative Ways of Assessing Model fit. In K.A.Bollen & J. S. Long (EDs.), Testing Structural Equation Models (pp.136-162): Newbury Park, CA: sage.
Cattell, R. B. (1966). The Scree Test for the Number of Factors. Multivariate behavioral research, 1: 245-276.
Child, D. (1978). The Essentials of Factor Analysis. London: Holt, Rinehart, and Winston.
Commission on Teacher Credentialing. (2016). California Teaching Performance Expectations (TPEs). California: Sacramento.
Cook. S (1989). Improving the Quality of Student Ratings of Instruction: A Look at Two Strategies, Different Academic Settings and their Relation to Student/Course/ Instructor characteristies. Journal of Researeh in Higher Education 22: 131-157.
Cronbach, L. J. (1970). Essentials of Psychological testing (3rd ed). New York: Harper and row international.
Durišová, M. Kucharčíková, A. & Tokarčíková, E. (2015). Assessment of Higher Education Teaching Outcomes (Quality of Higher Education). Procedia-Social and Behavioral Sciences, 174: 2497-2502.
Erfani, N. (2015). Teaching Patterns. Hamedan: Faragiran Sina. [In Persian].
Ghazi Tabatabaee, M (1998). Structural Credit Validation: The First Essential Step in Intercultural Studies, Journal of the Faculty of Humanities and Social Sciences of Tabriz University. [In Persian].
Ghonji, M. Hosseini, S. M. & Hejazi, Y. (2012). Identification and Ranking of Factors Explaining the Quality of Teaching from the Viewpoint of Faculty Members of Agricultural Campuses of Tehran University. Journal of Agricultural Extension and Education Research, 5 (3): 31-40 [In Persian].
Ghonji, M., Khoshnodifar, Z., Hosseini, S. M., & Mazloumzadeh, S. M. (2014). Analysis of the Some Effective Teaching Quality Factors within Faculty Members of Agricultural Andnatural Resources Colleges in Tehran University. Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, 1-7.
Grant, C. A., & Maureen G. (2006). A Candid Talk to Teacher Educators about Effectively Preparing Teachers Who Can Teach Everyone’s Children. Journal of Teacher Education, 57 (3).
Hativa, N. (2015). What Does the Research Say about Good Teaching and Excellent Teachers? Teaching in the Academia, 5: 42-74.
Hooman, H. A., Mahmoudi, Gh., & Anari, Sh. (2009). The Study Practicality, Reliability, Validity and Standardization of Emotional Intelligence Scale for High School Teachers in Tehran City. Journal of Psychological Researches, 1 (3): 1-23. [In Persian].
Hooman, H. A. (2005). Structural Equation Modeling with Application Lisrel Software; Tehran: SAMT. [In Persian].
Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2013). Educational administration: Theory, research, and practice (13th  ed.). Boston: McGraw-Hill.
 Jafari, P., Ghourchian, N., Behboodian, J., & Shahidi, N. (2012). Provide a Structural Model for the Relationship between Self-Efficacy and Competence of Faculty with their Teaching Qquality at the University. Research on Curriculum, 5: 61-82. [In Persian].
Junker, B., & Weisberg, Y. (2006). Overview of the Instructional Quality Assessment. Los Angeles: University of California.
Kavianifar, S., & Namnamy M. (2017). Effective and Effective Teaching Components in the Elementary School. Third International Conference on Psychology of Sociology of Educational Sciences and Social Studies, Shiraz, Kharazmi High School of Science and Technology. https://www.civilica.com/Paper-CCONFI03-CCONFI03_141.html [In Persian].
Khadivi, A., Seyyed Kalan, S. M., Hossein Pour, T., Ahmadi, H., & Tareh Bari, H. (2018). Affecting Factors on Teaching and Education Quality in Farhangian University (Case Study: College of Ardabil). 11 (42): 161-185. [In Persian].
Kline, J.B. (2005). Psychological Testing: a Practical Approach to Design and Evaluation. SAGE.
MacCallum, R.C. & Austin, J. T. (2000). Applications of Structural Equation Modeling in Psychological Research. Annual Review of Psychology, 51: 201–226.
Markland, D. (2006). Latent Variable Modeling: An Introduction to Confirmatory Factor Analysis and Structural Equation Modeling. University of Wales, Bangor. Available at http://www.bangor.ac.uk/
Marufi, Y., Kayamanesh, A., Mehrmohammadi, M., & Ali Askari, M. (2007). Assessing the Quality of Teaching in Higher Education: Reviewing Some Perspectives. Journal of Curriculum Studies, 1 (5). [In Persian].
Mehrmohammadi, M. (2013). Rethinking of training-learning process. 4th edition. Tehran: Madraseh Issues [In Persian].
Meng, L., & Munoz, M. (2015). Teachers’ Perceptions of Effective Teaching: a Comparative Study of Elementary School Teachers from China and the USA. Educational Assessment, Evaluation and Accountability, 28 (2): 179–199.
Mosleh, H., & Khosravi, M. (2015). Assessing the Quality Assessment Methods of Academic Teachers through Students. Proceedings of the 2nd National Conference and 9th Quality Assessment Conference in Academic Systems, Tehran, Farhangian University [In Persian].
Motallebifard, A., Navehebrahim, A., & Mohsenzadeh, F. (2012). Recognizing Professional and Ethical Indicators in University Teaching from the Perspectives of Postgraduate Students: a Qualitative Approach. Ethics in science and Technology, 6 (4): 9-17 [In Persian].
Nasiri, I., Asgari, F., Faghani, M., Bahadori, M., Mohammad Ghasemi, F., Hosseini, F. & Mean, Sh. (2008). Effective Teaching; An Approach Based on Teaching Evaluation by Students. Two Quarterly Journal of Guilan University of Medical Sciences, 11. [In Persian].
Oelschlaeger, P. (2017). Change in Selfassessed Comfort Level of First-Year Pharmacy Students as an Alternative Approach to Measure Teaching Effectiveness and Learning Outcomes. Currents in Pharmacy Teaching and Learning, Article in press.
Polikoff, M. S., & Porter, A. C. (2014). Instructional Alignment as a Measure of Teaching Quality. Educational Evaluation and Policy Analysis, 0162373714531851.
Saif, A. (2010). Measurment, Assessment, and Educational Evaluation, (3rd ed.). Tehran: Doran publication [In Persian].
Salimi, J., & Ramezani, Gh. (2014). Identification of Effective Teaching Components and Assessment of Teaching Status. (Case Study of Applied Science University of Kurdistan Province). [In Persian].
Seldin, P. (1990). How Administrators Can Improve Teaching: Moving from Talk to Action. San Francisco: Jossey-Bass.
Sharifi, H., Khodadadi, S., & Gholami, F. (2017). The Conditions and Characteristics of an Effective Teaching and Practical Application of its Implementation in Iranian Schools. First National Conference on Social Sciences, Education, Psychology and Social Security. [In Persian].
Stronge, J. H., Ward, T. J., & Grant, L. W. (2011). What Mmakes Good Teachers Good? A Cross-Case Analysis of the Connections between Teacher Effectiveness and Student Achievement. Teacher Education, 62 (4): 339-355.
Torkzadeh, J., & Muhtaram, M. (2015). Compilation and Validation of the Quality Assessment Process of the Learning Process. Quarterly Journal of Research in Education in Law Enforcement, 3 (2): 67-86. [In Persian].
Turkzadeh, J., & Muhtaram, M. (2012). An Analytical Framework for Identifying the Problems that can be Addressed in the Quality and Effectiveness of Teaching in Higher Education. Management Quarterly on Police Training, 5 (19): 95-123. [In Persian].
Van de Grift, W. (2007). Quality of Teaching in four European Countries: a Review of the Literature and Application of an Assessment Instrument. Educational research, 49 (2): 127-152.
Yazdani, F. (2015). The Methods of Educational Assessment and Evaluation. Tehran: Payan-e-Noor University. [In Persian].
Yemeni, Mohammed (1375). An Analysis of the Concept of Quality in Iranian Education. Human Sciences Journal, No. 19. [In Persian].