الگوی برنامه درسی تربیت رسانه‌ای دانشجو معلمان بر اساس نظریه داده بنیاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

2 دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

3 دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکدةعلوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

4 دکتری ارتباطات، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان، کرمان، ایران

چکیده

تربیت ­رسانه ­ای فرصت آموزشی است که در آن دانش ­آموزان به مجموعه صلاحیت­ های سواد رسانه ­ای دست می‌یابند. دست­یابی دانش‌آموزان به صلاحیت­ های سواد رسانه ­ای نیازمند معلمانی است که توانایی آموزش آن‌ها را داشته باشند. بنابراین باید این صلاحیت­ ها را در برنامه ­های قبل از خدمت خود کسب کنند. هدف پژوهش حاضر بررسی وضع موجود تربیت ‌رسانه­ ای دانشجو‌معلمان است. این پژوهش با رویکرد کیفی و با روش داده­‌بنیاد انجام گرفت. مشارکت کنندگان از بین اساتید و دانشجو‌معلمان دانشگاه فرهنگیان شهر بیرجند به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. داده ­ها از طریق مصاحبة نیمه‌ساختار‌یافته با 17 دانشجو­معلم و هشت استاد جمع‌آوری شد. تجزیه و تحلیل داده­ ها با استفاده از روش کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام شد. برای ارزیابی اعتبار تحقیق از رویکرد لینکن و کوبا استفاده شد. نتایج پژوهش نشان‌دهنده چهل و هشت مقولة فرعی و بیست و یک مقولة اصلی است که در قالب مدل پارادیمی شامل برداشت متناقض از تربیت­ رسانه­ای به ­عنوان مقولة محوری و شرایط علی (فعالیت ­های برنامه‌ریزی‌شده، فعالیت­ های برنامه‌ریزی‌نشده، محتوای آموزشی و فرایند یاددهی-یادگیری)، عوامل زمینه‌ای (محیط ­های تربیتی و عوامل سازمانی)، شرایط مداخله ­گر (عوامل انسانی، عوامل آموزشی، عوامل اجتماعی و فرهنگی، عوامل اقتصادی، امکانات و تجهیزات، محدودیت زمانی، انگیزش و حمایت سازمانی)، راهبردها (اقدامات به کار برده شده و اقدامات احساس نیاز شده) و پیامد (بهبود بهداشت روانی و جسمی، توسعه حرفه­ ای معلم، توسعه دانش و توسعه مهارت‌های شهروندی) قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها


بازرگان، عباس (1397). مقدمه­ای بر روش تحقیق کیفی و آمیخته رویکردهای متداول در علوم رفتاری. تهران: نشر دیدار.
تقی­زاده، عباس، و کیا، علی­اصغر (1393). نیازسنجی برنامة آموزش سواد رسانه­ای در مدارس. مطالعات فرهنگ-ارتباطات، 15(26)، 103-79.
دانایی­فرد، حسن، الوانی، سیدمهدی و آذر، عادل (1396). روش­شناسی مدیریت کیفی در مدیریت: رویکردی جامع. تهران: صفار.
سلیمان، سفر، خسروی، فریبرز، و حداد، زهرا (1392). ارزیابی سواد رسانه­ای دانش­آموزان و دانشجویان شهر تهران، مجلة جهانی رسانه، 8(2) 74-52.
کاوسی، داود (1398). بررسی صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان درس تفکر و سواد رسانه‌ای. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه بیرجند.
کرسول، جان (1394). پویش کیفی و طرح پژوهش: انتخاب از میان پنج رویکرد (روایت­پژوهی، پدیدارشناسی، نظریه­ی داده­بنیاد، قوم­نگاری، مطالعة موردی). ترجمة حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی، تهران: صفار.
موسوی­انزهایی، سیده مهدیه (1391). بررسی تأثیر میزان سواد رسانه‌ای معلمان بر گسترش مدل تفکر انعکاسی شاگردان (مطالعة موردی دانش­آموزان دختر مقطع دبیرستان منطقة آ.پ شهر تهران). پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران‌مرکز.
 نجار، زهرا، طالبی، بهنام، پیری، موسی و یاری، جهانگیر (1397). طراحی الگوی زیرساخت تدوین برنامة درسی غیر متمرکز مبتنی بر آمایش سرزمین در دورة ابتدایی. مطالعات برنامة درسی ایران، 13(48)، 168-141.
مقدم، ابوالفضل، کمالیان، امین‌رضا، اورعی یزدانی، بدرالدین، کرد، باقر، و روشن، سیدعلیقلی (1395). تبیین و طراحی الگوی مدیریت منابع انسانی کارآفرینانه: رویکرد داده‌بنیاد (مطالعه‌ای در صنعت برق، گروه شرکت­های ایران ترانسفو). مجلة بهبود مدیریت، 10(4)، 157-123.
Botturi, L. (2019). Digital and media literacy in pre-service teacher education. Nordic Journal of Digital Literacy, 14(3-4), 147-163.
Cervetti, G., Damico, J., & Pearson, P. D. (2006). Multiple literacies, new literacies, and teacher education. Theory into Practice, 45(4), 378-386.
Deal, D., Flores-Koulish, S., & Sears, J. (2010). Media literacy teacher talk: Interpretation, value, and implementation. Media Literacy Education, 1(2), 121-131.
Dillon, J. T. (2009). The questions of curriculum. Curriculum Studies, 41(3), 343-359.
Domine, V. (2011). Building 21st-century teachers: An intentional pedagogy of media literacy education. Action in Teacher Education, 33(2), 194-205.
Fedorov, A. (2011). Modern media education models. Acta Didactical Napocensia, 4(1), 73-82.
Fedorov, A. (2015). Media Literacy Education. Fedorov, Alexander. Media Literacy Education. Moscow: ICO “Information for all. 1-577.
Fedorov, A., & Levitskaya, A.(2017). Media education and media criticism in the educational process in Russia. European Journal of Contemporary Education, 1, 39-47.
Fedorov, A., Levitskaya, A., & Camarero, E. (2016). Curricula for media literacy education according to international experts. European Journal of Contemporary Education, 17(3), 324-334.
Frau-Meigs, D. (2007). Media Education. A Kit for Teachers, Students, Parents and Professionals: Unesco.
Fry, S., & Seely, S. (2011). Enhancing preservice elementary teachers' 21st-century inta Didaformation and media literacy skills. Action in Teacher Education, 33(2), 206-218.
Hale, J. J. (2014). Critical media literacy: A Curriculum for middle school English teachers. Master's Projects and Capstones, The University of San Francisco, 1-109.
Hoyos, C. R., & Gutiérrez, A. F. (2018). Media training for future education professionals: A study of the Spanish Context. Digital Education Review, 33, 217-234.
Liang, J. (2013). Integrating media education into the curriculum: What Chinese educators can learn from Ontario Education. Master’s thesis, Faculty of Education, Brock University, St. Catharines, Ontario, 1-135.
Meehan, J., Ray, B., Walker, A., Wells, S., & Schwarz, G. (2015). Media literacy in teacher education: A good fit across the curriculum. Media Literacy Education, 7(2), 81-86.
Ranieri, M., Bruni, I., & de Xivry, A. C. O. (2017). Teachers’ Professional Development on Digital and Media Literacy. Findings and recommendations from a European project. Research on Education and Media, 9(2), 10-19.
Ranieri, M., Bruni, I., & Kupiainen, R. (2018). La competenza mediale e digitale nella formazione universitaria degli insegnanti: risultati e raccomandazioni dal Progetto Europe E-MEL. Italian Journal Of Educational Research, 20, 151-166.
Schipek, D., & Holubek, R. (2012). Model for successful media education. Mediamanual, 21, 1-11.
Shah, J. K. (2017). Critical media literacy instruction with teacher residents in urban catholic schools: A comparative case study approach to implementation and critical transformational learning. Doctoral Dissertation, Loyola University Chicago.
Tiede, J., Grafe, S., & Hobbs, R. (2015). Pedagogical media competencies of preserve teachers in Germany and the United States: a comparative analysis of theory and practice. Peabody Journal of Education, 90(4), 533-545.
Verniers, P., & Tilleul, C. (2014). Media Literacy Key Competences frame for teachers training. Retrieved May, 25, 1-34.
Witfelt, C. (2000). Educational multimedia and teachers need for new competencies to use educational multimedia. Educational Media International, 37, 12-46.
Yachmenyk, M. (2014). Media education of future native language teachers: experience of Germany and Ukraine. Comparative Professional Pedagogy, 4(2), 110-115
Zashikhina, I., & Postnikova, M. (2019). Social implications of media education in the curriculum of a future teacher. Медиаобразовани, 4, 608-618.