تبیین تجربة کاری معلمان مناطق محروم با نقش واسطة ویژگی‌های شغلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه مدیریت بازرگانی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران

2 دانشجو کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی گرایش مدیریت استراتژیک، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی گرایش مدیریت استراتژیک، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

4 استادیار، گروه مدیریت بازرگانی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر تبیین تجربة ­کاری معلمان شهرستان بجنورد است. در همین راستا، مدل مفهومی تحقیق مشتمل بر سه متغیر اصلی «متغیرهای محیط­ کار»، «ویژگی­های شغلی» و «پیامدهای شغلی» طراحی شد. جامعة آماری پژوهش، همة معلمان شهرستان بجنورد و روستاهای اطراف آن است که 14000 نفر بودند. برای جمع‌آوری داده­ها از پرسشنامه­های استاندارد ریزو و همکاران (1970)، بابین و بولس (1996 )، هاکمن و اولدهام (1980)، چرچیل و همکاران (1974)، و بوش و همکاران (1990) بهره گرفته شد. جامعة آماری پژوهش، همة معلمان شهرستان بجنورد بودند و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 374 نفر برآورد شد. برای اطمینان از بازگشت پرسشنامه­ها، 390 پرسشنامه به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده توزیع شده و 385 پرسشنامه جمع­آوری و تحلیل شد. داده­ها با روش مدل‌سازی معادلات ساختاری و نرم‌افزار Lisrel و SPSS تحلیل شد. نتایج نشان­دهندة آن بود که تجربة کاری معلمان مشغول به خدمت در شهر با روستا متفاوت است و رابطة میان متغیرهای محیط­کاری و پیامدهای شغلی را تعدیل می‌کند. همچنین، متغیرهای محیط کار بر پیامدهای شغلی معلمان تاثیرگذارند و ویژگی­های شغلی این رابطه را تسهیل می­کند. نتایج این پژوهش می­تواند راهنمای عملی برای مدیران مدارسی باشد که در مناطق محروم کشور خدمت کرده و دغدغة افزایش کیفیت آموزشی و تعالی دانش‌آموزان و معلمان مدرسه خود را دارند.

کلیدواژه‌ها


اسماعیلی, محمودرضا، و صیدزاده، حیدر (1396). تأثیر رضایت شغلی بر عملکرد با نقش میانجی وفاداری سازمانی. مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 25(83)، 68-51.
آذرنیوشان، مریم، مشایخ، مریم، و محمدی شیرمحله، فاطمه (1397). رابطة نوآوری سازمانی با عملکرد شغلی و رضایت شغلی معلمان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8(3)، 94-75.
باقرپور، معصومه (1397)، ارتباط باورها و نگرش‌های دینی و سبک زندگی اسلامی با عملکرد شغلی معلمان مقطع ابتدایی. علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 6(11)،110-93.
بای، ناصر (1396). بررسی ارتباط بین حمایت سازمانی درک‌شده با عملکرد شغلی معلمان تربیت بدنی استان گلستان. مدیریت منابع انسانی در ورزش، 4(2)، 199-189.‎
بخشایش، علیرضا، و آذرنیاد، عبدالله (1391). رابطة سبک‌های مدیریت مدیران با رضایت شغلی و سلامت روانی معلمان. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 3(9)، 82-63.
خسروی دانش، مجتبی، مظلومی، عادل، زهرائی، شقایق، و رحیمی فروشانی، عباس (1396). تبیین ویژگی‌های شغلی معلمان و پیامدهای آن‌ها با استفاده از مدل الزامات شغلی-منابع (JD-R). بهداشت و ایمنی کار، 7(3)، 190-181.‎
خواجوی، محدثه، و برزگر، الهه (1395). الگوی علّی ابهام و تعارض نقش، تنش شغلی، فرسودگی شغلی و تمایل به جابه‌جایی در حسابداران، حسابرسان و استادان دانشگاه در رشتة حسابداری، حسابداری سلامت، 5(1)، 42-21.
دامغانیان، حسین، جمشیدی، لاله، و قلعه آقابابایی، فرشته (۱۳۹۴). تحلیل نقش و اثر حمایت سازمانی ادراک‎شده بر کاهش ‏بطالت اجتماعی. مدیریت دولتی، ۷(۲)، ۲44-۲29.
رحمان‌سرشت، حسین، علیزاده، محمود، و عبدالهی، هادی (1395). آثار ساختار سازمانی و ویژگی‌های شغل بر رضایت شغلی و تعهد سازمانی. پژوهش‌های مدیریت در ایران، ۲۰(۴)، 176-147.
رحمانی، ساغر، و حیدری، مرضیه (1397). بررسی نقش میانجی‌گری اعتماد سازمانی بر رابطة بین حمایت سازمانی ادراک‌شده و تعهد سازمانی در دانشگاه‌های آزاد اسلامی استان فارس. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 9(36)، 190-171.
روته، سیدعلی، و بیتا، سعید (۱۳۹۵). بررسی تأثیر امنیت شغلی بر درگیری شغلی و قصد ترک کارکنان. مطالعات مدیریت و کارآفرینی، 12(2)، 28-19.
زارع شاه‌آبادی، اکبر، ترکان، رحمت‌اله، و حیدری، محمود (1391). بررسی رابطة بین رضایت شغلی و نشاط اجتماعی در دبیران مقطع متوسطة شهر جیرفت. جامعه‌شناسی کاربردی، 23(4)، 188-165.
زردشتیان، شیرین، عباسی، همایون، اسماعیلی، محمد، و خانمرادی، سعید (1394). رابطة درک حمایت سازمانی، درگیری شغلی و رفتار شهروندی سازمانی معلمان تربیت بدنی استان همدان. مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، 2(2)، 103-93.
شاه‌محمدی، انور، اردلان، محمدرضا، زندی، خلیل، و سیف پناهی، سیف پناهی (۱۳۹۴). رابطة رهبری معنوی و درگیری شغلی: مطالعة موردی کارکنان دانشگاه کردستان، مطالعات منابع انسانی 5 (17)، 156-135.
شایمی برزکی، علی، ابزری، مهدی، و ؤیدی، زهرا (1395). بررسی تأثیر ویژگی‌های شغلی بر بی‌تفاوتی سازمانی با نقش میانجی تناسب فرد- سازمان (مورد مطالعه: شرکت گاز استان اصفهان). مدیریت فرهنگ سازمانی، 14(3)، 719-693.
شیرازی، علی، خداوردیان، الهام، و نعیمی، محمد (1391). تأثیر اعتماد سازمانی بر بروز رفتارهای شهروندی سازمانی، مدیریت تحول، 4(7)،154-133.
طاهری، عبدالمحمد، گل‌دهان، طیبه، و سیدی، سیدمسعود (1390). سنجش الگوی مفهومی مدیریت بهره‌وری در اداره‌کل آموزش و پرورش فارس. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 2(7)، 160-141.
کرامتی، مریم (1396). رابطة بین تعارض در نقش و عملکرد شغلی (مطالعة موردی: معلمان مقطع ابتدایی شهرستان نمین). کنفرانس ملی پژوهش‌های نوین در مدیریت، حقوق، اقتصاد و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون.
کشتگر، نعیمه، نقشبندی، سیدصلاح‌الدین، و نوبخت، زهرا (1396). ارتباط حمایت سازمانی ادراک‌شده با عملکرد سازمانی از طریق نقش میانجی آوای سازمانی در کارکنان ادارات ورزش و جوانان. مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، 4(3)، 127-119.
محتشم، لاله، گله‌دار، مهسا و فراشبندی، افسانه (۱۳۹۴). رابطة رضایت شغلی با عملکرد شغلی کارمندان بیمارستان نفت در شهرستان اهواز، دومین کنفرانس ملی توسعة پایدار در علوم تربیتی و روان‌شناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی، مؤسسة آموزش عالی مهر اروند ، مرکز راهکارهای دستیابی به توسعة پایدار.
مستحفظیان، مینا، خدایی، زهرا، و رهبری، سمیه (1397). بررسی اثربخشی دوره‌های آموزش ضمن خدمت مجازی بر عملکرد شغلی معلمان تربیت بدنی. مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی, 14(28)، 194-183.
ندایی، جلال، و واحدی، مجید (1398)، بررسی نقش اخلاق حرفه‌ای بر عملکرد شغلی معلمان دورة دوم متوسطة شهرستان مشگین‌شهر. کنفرانس بین‌المللی مدیریت آموزشی، تهران، ایران.
هاشمی, سیداحمد (1397). اثربخشی آموزش گروهی شفقت خود بر فرسودگی شغلی و رضایت شغلی معلمان. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 9(31)، 46-25.
یادگار، میترا، و صیف، محمدحسن (1397). پیش‌بینی فرسودگی شغلی بر اساس عدالت و تعهد سازمانی با تأکید بر نقش واسطه‌ای تعارض و ابهام نقش در بین کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی شیراز. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 19(2)، 34-22.
Akhilendra, K. S., & Sadhana, S. (2013). Perceived organizational support and organizational citizenship behavior: The mediating role of personality. The Indian Academy of Applied Psychology, 39(1), 117 – 125.
Ansah, H. W. (2016). Assessing the impact of teacher job satisfaction among teachers. Education and Practice, 7(30), 161-165.
Babin, B. J., & Boles, J. S. (1996). The effects of perceived co-worker involvement and supervisor support on service provider role stress, performance and job satisfaction. Retailing, 72(1), 57-75.
Casimir, G., Keith Ng, Y. N., Wang, Y. K., & Ooi, G. (2014). The relationship amongst leader_ member exchange, perceived organizational support, effective commitment, and in role performance. Leadership & Organization Development Journal, 35(5), 366 – 385.
Cervoni, A., & DeLucia-Waack, J. (2011). Role Conflict and ambiguity as predictors of job satisfaction in high school counselors. School Counseling, 9(1), 1-30.
Chauhan, A. P. (2014). Organizational Role stress. International Journal of Advanced Research in Management and Social Sciences, 3(2), 154 – 171.
Chiang, C.F., & Hsieh, T.S. (2012). The impacts of perceived organizational support and psychological empowerment on job performance: The mediating effects of organizational citizenship behavior. International journal of hospitality management, 31(1), 180–190.
Chinomona, R., & Sandada, M. (2014). Organizational support and its influence on teachers job satisfaction and job performance in Limpopo province of South Africa. Mediterranean Journal of Social Sciences, 5(9), 208–214.
Churchill, Jr. G. A., Ford, N. M., & Walker, Jr. O. C. (1974). Measuring the job satisfaction of industrial salesmen. Marketing Research, 11(3), 254-260.
Daryanto, E. (2014). Individual characteristics, job characteristics, and career development: a study on vocational school teachers’ satisfaction in Indonesia. American Journal of Educational Research, 2(8), 698-702.
Fagbamiye, E. O. (2000). Teachers' Remunerations, Conditions of Service, Job Satisfaction, Attitude to Work and Job Performance in Selected Secondary School in Lagos State.
Gaziougly, S., & Tansel, A. (2006). Job satisfaction in Britain: Individual and job related factors. Applied Economics, 38, 1163 – 1171.
Griffin, M. L., Hogan, N. L., & Lambert, E. G. (2012). Doing “people work” in the prison setting An Examination of the job characteristics model and correctional staff Burnout. Criminal Justice and Behavior, 39(9), 1131–1147.
Hackman, J. R., & Oldham, G. R. (1980). Work redesign. Addison-Wesley: Reading, MA.
Hoyle, R. H. (2012). Handbook of Structural Equation Modeling. 1st ed., New York: The Guilford Press.
Johary, J., & Yahya, K. K. (2016). Job characteristics, work involvement, and job performance of public servants. European Journal of Training and Development, 40(7), 554 – 575.
Kong, H. J., Gatling, A., Kim, J., & Harrah, W. (2014). The impact of supervisory support on organizational commitment, Career Satisfaction, and turnover intention for hospitality frontline employees. Human resources in Hospitality & Tourism, 14(1), 68–89.
Koustelios, A., Theodorakis, N., & Goulimaris, D. (2004). Role ambiguity, role conflict and job satisfaction among physical education teachers in Greece. International Journal of Educational Management, 18)2), 87-92.
Lawshe, Ch. A. (1975). Quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28(4), 563-575.
Liu, Y., Bellibaş, M. Ş., & Gümüş, S. (2020). The effect of instructional leadership and distributed leadership on teacher self-efficacy and job satisfaction: Mediating roles of supportive school culture and teacher collaboration. Educational Management Administration & Leadership, 49(3), 430-453.
Mohyeldin, A., & Suliman, T. (2007). Links between Justice, Satisfaction and Performance in the Workplace: A Survey in the UAE and Arabic Context. Management Development, 26, 294 – 311.
Moynihan, D. P., & Pandey, S. K. (2007). Finding workable levers over work motivation: Comparing job satisfaction, job involvement, and organizational commitment. Administration & Society, 39(7), 803-832.
Nugroho, D. W. D. (2019). Role ambiguity dan burnout Pada Pegawai Negeri Sipil. Doctoral Dissertation, Universitas Islam Indonesia.
Preacher, K. J., & Hayes, A. F. (2008). Asymptote and responding strategies for assessing and comparing indirect effects in multiple mediator models. Behavior Research Methods, 40(3), 879-891.
Riggio, R. E. (2017). Introduction to industrial and organizational psychology. Routledge.
Rizzo, J. R., House, R. J., & Lirtzman, E. (1970). Role conflict and ambiguity in complex organizations. Administrative Science Quarterly, 15, 150-163.
Sak, R. (2018). Gender differences in Turkish early childhood teachers’ job satisfaction, job burnout and organizational cynicism. Early Childhood Education Journal, 46(6), 643-653.
Samah, I. A., Ramlan, S. N., Bakar, S. A., Radzi, W. N. W. M., Abashah, A. N., Hashim, M. S. M., ... & Ahmad, W. K. W. (2019). The impact of human resource practices in car manufacturing industry: Using a Job Characteristic Model. The Society of Automotive Engineers Malaysia, 3(3), 282-289.
Somech, A. (2016). The cost of going the extra mile: The relationship between teachers’ organizational citizenship behavior, role stressors, and strain with the buffering effect of job autonomy. Teachers and Teaching, 22(4), 426-447.
Toropova, A., Myrberg, E., & Johansson, S. (2020). Teacher job satisfaction: the importance of school working conditions and teacher characteristics. Educational Review, 73(8), 1-27.
Torres, D. G. (2019). Distributed leadership, professional collaboration, and teachers’ job satisfaction in US schools. Teaching and Teacher Education, 79, 111-123.
Urbán, R., Kun, B., Mózes, T., Soltész, P., Paksi, B., Farkas, J., & Griffiths, M. D. (2019). A four-factor model of Work Addiction: The development of the work addiction risk test revised. European Addiction Research, 25(3), 145-160.
Van Praag, B., & Ferrer-I-Carbonell, A. (2004). Happiness quantified: A satisfaction calculus approach. Oxford University Press.
Wen, X., Gu, L., & Wen, S. (2019). Job satisfaction and job engagement: Empirical evidence from food safety regulators in Guangdong, China. Cleaner Production, 208, 999-1008.
Wixom, B. H., & Watson, H. J. (2001). An empirical investigation of the factors affecting data warehousing success. MIS, 17-41.
Zopiatis, A., Constanti, P., & Theocharous, A. L. (2014). Job involvement, commitment, satisfaction and turnover: Evidence from hotel employees in Cyprus. Tourism Management, 41, 129-140.